jeudi 31 mars 2011

Impaghjiddata par Ĵikkulani (1/2)

Una nuvella di
Paulu Franceschi


Era dighjà una meza ora ch’eddi straziavani par avanzà in ‘ssu machjonu spessu. U più erani scupona è arbitrona. Ci era dinò calchì leccia à buleghju. È à volti, calchì razu. Torti com’è anchi di ghjacari, i scupona erani intricciati di pesta. Ci vulia à calà si à ogni mumentu par pudè avanzà un pocu. Avà, erani stanchi persi, tremindù. Chì ci vulia dinò à essa attenti à i tanca è i zimbrona. Vi pudiani cripà un ochji com’è nudda.

À la fini, ghjunghjitini in una tupizzola, quà era menu bughju, è si vidia più mori lumu. Sii par l’amori di Diu ! Fà chì si ghjunghjia in u pulitu. Isiè. Piantetini una stonda. Avà, si vidia ancu un stradeddu ! Potini rifiatà un pucareddu. Pocu dopu, s’avvietini annantu à u stradeddu. A strada bedda ùn hè mai longa... È avali, faciani à freccia à freccia. À u capu d’un quartu d’ora, vidìni puri a fini di u stradeddu. È quandi, si sintia u rimori. Si sintiani ancu i briona è a risa. Di colpu, marchjetini più pianu. Ghjunti à u locu indù u machjonu cumpiia, piantetini. Si vidia dopu una bucchetta, incù a so piazzetta bedda adumbrata. I dui cumpagni sintiani i boci chì s'alzavani, putenti è chjari. Ùn si sintia un zittu, fora di 'ssi dui boci latini chì l’assistenza ascultava cù dilliziu è emuzioni. ‘Ssa assistenza, difatti, era cumposta d’omini è di donni, è ci erani ancu i ziteddi à mezu. In tuttu, erani una vintina, fà chì. Di tantu in tantu sciaccamanàvani di cuntintizia. O ridiani ancu.

I dui cantadori erani omini di  meza ità. U prima era scafulatu, vistutu d'un pantalonu grisgiu è d'una camisgia turchina. Quidd’altru era un chjuchettu, capeddigrisgiu, incù una barretta in capu. À tremindù, i so ochji ridiani in tuttu.

I dui cumpagni intesini u prima cantadori, u scafulatu, chì intunava:

«– Ci hè una vechja sapienza
A si sani li Rumani
Chì vadagni in prima mani
Si ni và à calzi in mani. »

Eppo subitu, a risposta di u chjuchettu:

«– A sapiani li Grechi
Da li vechji à li ziteddi
Chì credi d'essa à cavaddu
Tandu ùn hè mancu à pedi. »

Ripresi dinò u scafulatu:

«– Cuntà vogliu ancu lu fattu
Saputu era da l'Etruschi
U cavaddu ghjastimatu
Hà lu pelu chì li luci. »

Piattati daretu i scupona è l’arbitrona, i dui lambraschi si fighjulavani, mezi stunati, mezi maravigliati. Era una paghjedda à pruverbii ! À ogni populu chì era scalatu in Corsica, i dui impruvisadori assuciavani un pruverbiu.

«– Cunnisciutu era lu fattu
Ancu dli Cartaghjinesi
Quandu fù in cumpagnia
Tandu u frati moglia presi. »

Ci vulemu avvicinà un pocu ? Ùn si senti micca bè, quì, dissi Xÿdd. Semu appena luntanu. U vedi chì ‘ssu colpu, ùn aghju micca capitu bè l’ultima strufetta.
Zittu, zittu ! Sta bassu ! Ùn fà micca rimori ! Pà la Madonna, ùn ti fà micca senta ! Ùn ci voli micca ch’eddi ci veghini.
Ma lascia mi ascultà omancu ! S’è tù parli à listessu tempu...

«– Cità vogliu ancu lu fattu
Saputu da i Sarracini
Chì ùn còddani in celi
Tutti i ronchi samirini. »

«– Par finiscia ani amparatu
À la fini li Vindali
Chì accantu à lu focu
La scopa po ci stà mali. »

L’omini è i donni in l’assistenza sciaccamanava è briunava di cuntintizia. Certi si sbiddicavani ancu di risa. Ma dopu à i briona, ci fù un pocu di silenziu. I dui impruvisadori aiani spustatu una stonda. U chjuchettu si lampeti annantu à una carrega è si sciaccheti un bussò di vinu, ridonu.

Si diciaria ch’eddi ani compiu, o Xÿdd.
A credi, o Kijjlo ?
Fà ch’è sì.

Ma annantu à a piazzetta, i dui impruvisadori s’erani arrizzati dinò. Erani sempri in brama di cantà. U chjuchettu punì u so bichjeri biotu annantu à a tola è di colpu, intunò:

«– Ci hè un fattu cunnisciutu
La sani in Villanova
Chì quandu lu porcu hè techju
Tandu si volta la trova. »

Zittu o Xÿdd, chì ripigliani u cantu...
Parla pianu ti dicu, chì ci ha da fà rimarcà ! Ancu si cont'edda ! Sta bassu !

«– Mintuvà vogliu lu fattu
Cunnisciutu in Casabianca
Chì hè tinta quidda panca
Dund'ùn posa barba bianca. »

«– Ci hè una virità antica
Si sà bè in Carcupinu
Quandu hè nata una parsona
Natu hè lu so distinu. »

«– Citaraghju ancu lu fattu
Cunnisciutu ancu in Vizzani
Chì vadagni in prima mani
Si ni và à calzi in mani. »

«– Ci hè un fattu signalatu
Saputu hè ancu in Zigliara
Chì à dì l'Avè Maria
À lu vescu ùn s'ampara. »

«– Ci hè una virità antica
La si sani in tutt'Orezza
Dipoi l'antichità
Vol' cumprà à chì disprezza. »

Kijjlo è Xÿdd si ni stavani ognunu daretu u so arbitronu. Fighjulavani, affascinati, quidda piazzetta ind’eddi cuntrastavani i dui cantadori, cù a so assistenza sempri pronta à rida. À un mumentu datu, Xÿdd feci par piglià una vetta d’albitru chì l’impidia di veda bè. Ma chjappendu la, quidda vetta scruchjò è sbattì in faccia à Kijjlo.
Eh ! Ch’è tù lampi l’ochji è fà ni gubbì da venda à i Chinesi ! Ancu un pocu, mi stroppii ! Aiò, basta ! Sta un pocu tranquillu ! Ùn lu tuccà più ‘ss’arbitru !
Scusa, scusa... Ùn l’aghju micca fatta apposta. Hè ‘ssa vetta chì m’hè scappata di i mani. Ùn vidia micca bè, capisci...
Ebbè, avà, fà la finita ! Ùn ci vo micca di fà si veda, ha capitu !? Ma dighjà o Xÿdd, ùn si diciaria micca ghjustu appuntu ch’eddi ani compiu.
A credi ?
Mi pari. Allora avà ci ni pudemu andà. Vultaremu dumani, o Xÿdd. N’emu vistu abbastanza par oghji. Chì ci hè una bedda tirata pà vultà. Aiò, andemu ci ni !
Aspetta, stemu dinò un pucareddu... Ùn semu micca à a minuta, nò !
Aiò chì ci vo à andà o Xÿdd ! Vultaremu dumani. Ci vo ch’è no vòltimi prima di a trabucinata, chì dopu hà da essa bughju è ùn ci hè micca luna.
Aspetta dinò un’ugna, eppo dopu andemu...

2 commentaires:

  1. 410 pagini letti u 28 marzu !

    Hè un 21u autori oghji...

    S'infiara u bloggu...

    MB

    RépondreSupprimer
  2. Ma 410... hè u record di u bloggu ! (bè fraquintatu 'ss'ultimi tempi ci voli à dilla).

    RépondreSupprimer