samedi 4 décembre 2010

U Cunsigliu

Una nuvella di
Micheli Solinas


S’alzaia a bianca fumaccia pianu pianinu in sulaghjolu, cuddaia à fascià i castagni chì siccaiani sopra. U fumu parìa un linzolu biancu tralucenti chì si stindia pianament’è bè è chì ci lasciaia induvinà i visi di l’anziani, chì ad ochji fissi fighjulaiani l’anticu fuconi. Li baddaiani i fiari in i so ochji. È po c’erani i paroli chì s’intricciaiani è chì si lasciaiani com’è l’amanti dopu à l’amori. Paroli chì si faciani à quandu dolci, à quandu tonu, scupiaiani in una scaccanata è mi buldunaiani in capu, pariani pricantuli sussurati da a vechja Maria. È baddaiani è baddaiani, mi granitulaiani à la lestra in capu, com’è u ventu di Vaghjimu chì si porta cù rabbia i frondi di u castagnu. Lampaiani l’anziani centu paroli, centu paroli chì mi pichjaiani in capu, ma comu sarà à ùn senta li micca ? Parchì mi fughji u sensu ? Parchì mi mosciani di ditu è comu hè ch’eddi si ni ridini di mè ? U focu sciuppittaia è stupaia calchì calusginedda chì volteghjiraiani com’è a farfalla.
«Com’hè ch’eddi stendini i bracci, avali ?
Mì, mì, mì ch’eddi s’avanzani avà bracci tesi, ma, ma…»

- O Pà, o Pà, aiò arrizza ti chì ci ani da cascà adossu ! aiò arrizza ti !
- Chì ci hè… indù sò l’anziani ? hein, comu, parchì ? Ma…
- Aiò o Pà chì ci voli à mova, chjappa ghjà i to affari chì à mumenti i bosci ci ani da caccià a puzza !

Sonniu, era un sonniu, com’eddu era vicinu di a rialità quissu lu sonniu.
È mi fighjulaia, l’ochji lindi lindi a virità in a notti pagna, erani ghjorni ch’è aspittaiamu ind’a noscia fossa, aspittaiamu chì u tinenti dessi l’ordini di cuddà à ammazzà calchì Tidescu.

Ed erani mesi è mesi ch’eddi ci aìani lintati quì in issu tafonu à mezu à a cianga, facia un beddu pezzu avà ch’è cù a cumpagnia, ci stuzzicavamu i bosci, à quandu s’avanzaia di vinti metri à quandu si facia quaranta metri in daretu, dipindia di u sangui, s’eddu curria di più quì o da l’altru cantu. C’era l’amicu Orsu Ghjuvanni, erani avali dui anni ch’è no battiamu insemi, sempri insemi com’è frateddi, ùn c’era manera di spiccà ci. Eddu era nativu di a Grossa, un paisuchju di u Sartinesi, ed eiu, tintu di mè, cù Miola a me moglia aviamu fattu u nosciu nidu in Pichjamorti, un paisolu di l’Ornanu.

Spartiamu cù Orsu Ghjuvanni un chjassu cumpagnu dapoi dui anni…

Ma spartiamu a ricchezza di i campagnoli : u ricordu di i pagliaghji fumichendi è di u compulu à l’ora di a munta. Quiddi prati sottu à u soli è di issi panni tesi nantu. U ricordu di Fasgianu chì si strascinaia dui legni è quiddu di ziu Paulu Battista cù li so canzoni di mulateri chì ci daìanu u fretu à a pedda è po quant’è eramu vivi è filici.

Avali, spartiamu a cianga, u sudori è u sangui di issi suldati ch’è no tumbaiamu di pinnatu.

A sera quand’eddi tacìani i fucilati, spartiamu torna, pani è suppa di a miseria, Miseria chì si staia quì in pirmanenza, è chì si musciaia a sera com’è una vera puttana. Ma dinò, spartiamu lacrimi, lettari è dulori di a perdita di un parenti culà in paesi.
Ùn li bastaia d’essa quì à vattà ci a troia di Falcina ! innò ! ancu quà, si tichjaia bè, a so ingurdizia a purtaia à sciaccà si l’animi ch’edda li rigalò a noscia pazzìa isulana.
In quant’à no, aspittaiamu u segnu di u tinenti. Aspittaiamu un segnu, chì francesi si parlaia pocu è micca, tinti paisani ch’è no eramu, tinti di noi gnurenti, povari campagnoli chì ùn erani mai sciuti da l’isula !
U segnu, suventi, l’accumpagnaia u tinenti da calchì brionu. È tandu, saltaiamu, ci lampaiamu à nantu à i bosci com’è l’animali feroci. Falaiani secchi i pinnati ! Oimè u maceddu ! C’erani ancu quiddi chì ricusaiani d’andà, o i tinti quissi quì subitu subitu riciviani l’ultimu sacramentu. I Neri è l’Arabi, tinti disgraziati, ieddi i si mandaiani in prima ligna ed erani i primi à tastà u piombu di i bosci.
Noi, cuddaiamu chì, a vita, s’era ferma culà, in paesi. Quì ùn era una vita è a noscia o vari di mè ùn valia mancu una baiocca. Tandu cuddaiamu, chì eramu dighjà morti…

- O Orsu Ghjuvà, aghju sunniatu, a sà un sonniu stranu…
- Iè, iè avanza… mi spiicarè dopu !

Ci vulia ad avanzà capicalatu à traversu à quiddi sarrendi, è ancu suventi, à strascinà si, chì di pettu à no, in l’altra fossa ci miraia u nimicu.

U nosciu locu avali, era u campu di battaglia, si tinia quì tutta a miseria umana. A pietà quì era una tinta disgraziata da nimu fighjulata. Mancu ùn avariani avutu tutti issi salvatichi cumpassioni pà Cristu in croci. Cristu in croci, umanisimu !
Mi sò fermi impressi issi suldati falciati da i mitragliosi. Ci vulia à veda quissa quì a pittura. Ci vulia à veda a cuntintezza di Falcina.

- Oh, chì era issu sonniu ?
- Aghju vistu l’anziani di u paesi. Era stranu, parlaianu ma ùn li sintiu, erani tutti à pusà inghjiru à l’anticu fuconi, poi si sò missi à rida quand’eddi m’ani vistu. È mi vuliani piglià. Ùn capiscu micca.
- Hè stranu ! ancu eiu ùn capiscu micca ! bôôô, ùn hè chè un sonniu !
- Iè, ma quantunqua, chì vuliani l’anziani ?
- O Pà, ci voli à dorma torna un’ uretta chì dopu emu da riparta à l’assaltu.
- Iè, durmimu !

I stretti erani diserti. A notti bughjicosa s’era impustata è circava di ruzzicà u pocu di lumu chì firmaia. Si pudia senta u ventu frà i pini è paria una vichjetta a ghjesgia sottu à l’inguernu.
In i stretti ribumbaia u passu pisivu di a cunfraterna.
C’erani tutti. Tutti l’anziani di u paesi, morti tempi fà, tutti s’erani aduniti da purtà a cascia.
A prucissioni avanzaia pianu pianu, à a muta, ùn si sintia cà u ventu chì rughjia in i pini.
I dui prima alluminaiani u chjassu ed hè cusì ch’e aghju vistu quali c’era in a cascia.

Eri tù !

A l’aghju discitati tutti issi purcacci, l’aghju ancu scuzzulati cù u mughju di spaventu ch’aghju lintatu à l’alburià.
Si sò sticchiti certi cù a paura addossu.

- O Pà ! o Pà, chì ci hè ?
- Torna un sunniacciu, o Orsu Ghjuvà, torna u sunniacciu ! ma quì aghju capitu !
- È chì ai capitu, o scimò, semu insemi, insemi nudda ùn ci pò accada !

A ghjurnata sana ci sò pensu à issu sonniu daretu à a mira di u fucili, circhendu d’accurdà i dui sonnii ma ùn c’era l’arti. C’era calcosa chì mi fughjia, è po ùn era chè un sonniu tandu.
Stu Maghju di st’annu 17 era statu gattivu è più chè pessimu, u statumaiori francesi avia dicisu di lampà un’ uffensiva contr’à i Tedeschi ma era statu un fiascu tamantu u mondu. M’arricordu di u sonniu ch’aviu fattu à st’epica :

Era nantu à u campu di battaglia, Orsu Ghjuvanni in a fumaccia, à mezu à centinaii è centinaii di morti.
Era solu, à fucili in manu, è avanzaia trà i vittimi di issa guerra, si sintia purtatu da una forza scunnisciuta, calcosa chì u puntaia à mutà passu. Era com’è in paesi, à fà i cacciamossi tremendi cù i paisani. Si truvava listessu, circhendu una preda.
Eccu la ! Un cignalonu sbuccò à mezi morti, un animalonu, avia mai ancu à veda tamanta bestia !
Eranu pettu à pettu, à fighjulà si.
A bestia ùn muvia. Eranu in una fossa tremindui, un curridori longu longu, paria un stintinonu, falaia una spiscia nera puzzicosa, li zirlaia in faccia. Aspittava quì a bestia. U fighjulaia.
Ùn l’hà fighjulatu tantu chì l’hà ficcatu una badda à mezu ochji. S’hè avanzatu Orsu Ghjuvanni è l’hà vultatu u capu è tandu ùn era quiddu di un cignalonu era… eiu.

Torna un sunniacciu !

Pusaiani tutti quì inghjiru à l’anticu fuconi. Sapeti issu locu, u locu di a mimoria sparta, u locu di a parola tramandata, u locu di l’usi trattinuti. U locu di l’alma. U fuconi. Erani quì, si tiniani tutti quì l’anziani, morti tant’anni fà, ridiani ma ùn era di mè, hè quì ch’aghju capitu. Mi sò sbagliatu, aghju ricusatu a sorti. Aghju ricusatu a morti è tandu…

Oghji, n’emu u 31 di lugliu, piovini bombi è piovini baddi. Cù Orsu Ghjuvanni ci truvemu in corpu à a battaglia, cascani secchi i suldati francesi, ad ogni passu cascani cintinaii. Ma noi avanzemu, ci frisgiani i baddi ma ùn ci toccani, ma avanzemu andemu versu à issa bocca.
Com’eddu hè beddu u nomu di issu locu “le Chemin des Dames”, dicini ch’eddi erani i figlioli di unu rè chì passaiani quì ed hè fermu pà mimoria.
Avà semu noi nantu à issu chjassu.
È si pesa a fumaccia è a luna illumineghja a bocca di u so biancu chjarori.
I baddi ani dismissu di zifulà.
Sò stesu quì in a cianga, à fiancu à Orsu Ghjuvanni, chì eddu t’hà l’ochji fissi vultati à u celu stiddatu, li corri nantu à u visu una gucciaredda di sangui sinu à u baveddu…
Vecu a fumaccia bianca chì codda pianu
pianinuuuuuuuuuuuuu…………………………….

A fumaccia bianca s’alza pianu pianinu in sulaghjolu, codda à fascià i castagni chì seccani sopra. Pari fumu, un linzolu biancu tralucenti stindendu si pianament’è bè è chì ci lascia induvinà i visi di l’anziani, chì cù l’ochji fissi fighjulani l’anticu fuconi. Si vedini ancu i fiari baddà in i so ochji. È po ci sò i paroli chì s’intrecciani è chì si lacani com’è l’amanti dopu à l’amori. Paroli chì si facini à quandu dolci, à quandu tonu, scopiani in una scaccanata è mi bufuneghjani in capu, parini pricantuli sussurati da a vechja Maria. È baddani à baddera, mi granituleghjani à la lestra in capu, com’è u ventu di Vaghjimu chì si porta cù rabbia i frondi di u castagnu. U focu sciuppitteghja è stupa calusgineddi chì volt’è ghjiranu com’è a farfalla. L’antichi ci accoglini è ci salutani : « O beddi zitè, era tempu par vò di vultà in casa voscia ! »

10 commentaires:

  1. 392 pagini visti oghji !!! Novu record.

    È Micheli Solinas com'è 12imu autori di u bloggu !

    RépondreSupprimer
  2. Benvinutu o Michè! T'aspettava quì dipoi ch'e aghju lettu stu testu nant'à Facebook! Custì aghju ghjè dettu ch'ellu mi piace, qui a ti dicu torna!

    RépondreSupprimer
  3. Numaru spiciali d'Avali dui ò trè anni fà.
    Ci avianu participatu ancu sculari...

    Quale serà u prossimu autore ? Què hè una quistione di primura...

    MM.

    RépondreSupprimer
  4. Prossimi autori ? Ci n'hè dui sicuri à vena, chì i so testi ùn sò ancu finiti.

    È trè o quattru altri cuntattati apposta chì no aspittemu i so risposti.

    U restu sarà a suspresa maiori. È bramata !

    RépondreSupprimer
  5. Cusì beddu testu. Ancu a struttura n'hè uriginali.

    RépondreSupprimer
  6. Iè, sempri a robba bona annant'à T&F !

    È ghjà 350 pagini letti oghji... Avaremu da fà cascà stasera a limita mitica di i 400 ???

    RépondreSupprimer
  7. Robba bunissima, cundita cum'ellu ci vole.

    JYA

    RépondreSupprimer
  8. à ringrazià vi à tutti pà li vosci cumenti.
    Hè una campa.
    di cori

    Micheli

    RépondreSupprimer
  9. 406 pagini letti arimani (sabatu) !!!

    Un record assulutu par avali.

    RépondreSupprimer
  10. Vi salutu.
    Scrittu bellu bè strutturatu chì framischjeghja cù brìu u sbelu è dinù l'imbrìvidi tremendi vissuti à contravoglia da l'omi di quelli tempi passati, mughjendu d'addisperu ind'è lochi senza avvene, cù quell'aldilà di e parolle è di e carne nostre - pò esse l'anziane è l'anziani - chì di notte à le volte tribulèghjanu qualchissìa trà di noi per struilli di qualchì destinu da compie. Vi filiciteghju.
    È attenti à li "Chemin des Dames" di dumani ! Chì no ci ne frànchimu da per appena di sapienza è dinù cù u spirdu è à pòpuli fatti ! Cù stima Carole

    RépondreSupprimer