lundi 31 janvier 2011

À madama Whise

Una nuvella di
Battì Albertini

Scusatemi s’è m’inframettu ind’è a vostra vita mischina, ma v’aghju da cuntà un stalvatoghju chì vi puderebbe interessà, è a dicu senza nisuna pretensione. Sin’à ‘sse stonde vicine, ùn avete di sicuru mai intesu parlà di mè;John Duty, omu di pocu valore, tombu da l’indiffarenza è a crudeltà di a nostra sucietà. Ma cù u vostru figliolu Curtis ci cunnusciamu propiu bè; diceraghju chì eramu ancu à u strettu ind’è sta stanza scura è angusciosa da favvi perde u ghjudiziu. Hè vera, sò crudelu d’impiegà quì u passatu ma a nutizia spavintosa v’intrunerà i cerbelli nanzu chì a mo lettera ghjunghjessi sin’à voi. Ordunque eramu in listessa stanza sti pochi tempi cù u vostru figliolu; un bravu zitellu a vi devu palisà. Amichevule, sempre prontu à dà una manu, sempre prontu à aiutà i più debbuli, a mamma è l’urfanellu cum’è si dice. Mi sò sempre dumandatu cumu un omu cusì astutu è gentile s’era ritruvatu quì. A so storia ùn l’hà mai vulsuta spiegà chì era troppu discretu. U zitellu perfettu mi dicerete o madama Whise; ùn vi possu mancu ripiglià chì a pensu anch’eiu. U corciu. Ùn a si meritava micca una fine cusì o madama, a vi ghjurgu.

Quand’ellu hè ghuntu ind’è a mo stanza, l’aghju pigliatu subbitu in amicizia. Sò cusi eiu; provu sempre d'esse vicinu di quellu chì sparte a mo vita. A sò chì n’avemu per un pezzu à suppurtacci allora megliu à ùn entre subbitu in cunfrontu. Cù Curtis ùn era micca difficiule d’altronde; era guasi u detinutu ideale per un tippu azzezu è zergosu quant’è mè. Sempre d’accunsentu cù mè; un m’averebbe cuntrariatu mancu per falà u tonu. Per a spassighjata eramu sempre inseme, ghjucavamu à pallò ind’è listessa squadra è nunda ci pudia spiccà. Eramu cum’è i latri di pisa. Ma quantunque, à pocu à pocu, c’era qualcosa chì mi scumudava cù Curtis; era troppu bravu, troppu perfettu, troppu lisciu. À capu à duie settimane u so surrisu guasi ipucritu mi facia ghjunghje una stizza di più in più difficiule à piattà. Ind’è a prighjò tuttu u mondu u stimava, da i guardiani sin’à i detinuti ancu i più periculosi. Tutti li facianu u rinchinu. Guasi guasi li rigalavanu una midaglia à stu liccacculu, ed ellu si facia un piacè tamantu à ludà à tutti l’altri, à girà incù u ventu per fassila valè in ogni occasione. Vulia esse, è era, u detinutu perfettu…

U troppu stroppia. Ogni surrisu m’era diventatu insuppurtevule, ogni parolla dolce m’era una frezza chì mi frasturnava u core. Era guasi perfettu chì v’aghju dettu, ma era quantunque assai niscentru, è di l’oddiu chì m’era crisciutu in pettu ùn si n’era arvistu sin’à l’ultima. Sin’à stu ghjornu chì a mo trappula s’era richjusa annant’à ellu cum’è un linzolu murtulaghju. "M’ai da aiutà !" chì l’aghju dettu, sapendu capunanzu ch’ellu serebbe d’accunsentu. L’edea era di fà nice di pigliallu in ostaghju da attirà l’attenzione di l’amministrazione è neguzià qualchì avantaggiu; una televisiò ò una cellula più grande ciò chì in fine di contu li ghjuverebbe ancu à ellu. Patti chjari, amichi cari. Si duvia lascià lià pedi è mani è mughjà cum’è un porcu scannatu da fà cullà subbitu i guardiani. Mughjava bè, forte è cù un donu certu per u sinemà. Eppo mi guardava ridendu, fendumi un’uchjata cumu per dì :"Ai vistu cum’è sò forte ; quì si chì t’anu da piglià à u seriu o amicacciu". Ma mughjà, ùn hà mughjatu tantu chì l’aghju sciaccatu un mandile in bocca in quattr'è trè sette. Mi guardava ochji sburlati quandu anu pichjatu à a porta:" Tuttu va bè; s’hè minatu di ghjinochju contru à u scornu di a tavula stu bavullu ma avà tuttu và bè ;mi n’accuppu eiu ùn v’inchietate…. ", ch’aghju dettu à u guardianu, rassicuratu di sapè chì l’idulu di a prighjò era in gamba.

Quì un primu dubbitu l’hà traversatu u cerbellu, ma era luntanu d’imaginà ciò chì l’aspettava . U calciu in bocca chì hà seguitatu l’hè parsu subbitu cum’è un soffiu di verità; a cunfirmazione chì era propiu ind’è l’imbrogliu impastughjatu cusì, liatu cum’è un agnellu prontu à fassi pulzà. Forte era forte, ancu grande è intebe; ma allacciatu cum’è una coppa, era divintatu una preda debbule è vulnerabile. Si lighjia l’affannu ind’i so ochji è u mandile era rossu da u sangue chì li curria da a bocca, e labbre ò forse ancu da i marracconi spizzati da u colpu datu à tradimentu. À stu mumentu avia persu di a so assicuranza è a so albasgia, è paria un zitellu aspittendu a so punizione. U mo ghjinochju appughjendu cum’è u piombu nant’à u so pettu, aghju cuminciatu à strangulallu pianu pianu. Pruvava di move, scuzzulendusi è muvendusi cum’è un varmu ma ùn ci la facia à fammi piantà a strinta infernale. I mo ochji ind’è i soi scuprianu u telu chì criscia ind’è a so mente. À stu mumentu ne era più chè sicuru; l’affare di l’ostaggiu è tutte e pazzie ch’ellu avia ingullitu ùn primavanu più. Chì tanti amichi ; eru diventatu u so boia è s’era lasciatu ammansà cum’è un piulellu. I so pedi si stinzavanu di modu freneticu cum’è per cercà un spaziu di libertà, un’ aria chì li mancava sempre di più. È più u sguardu tradiscia a so paura, a so angoscia, più a mo stizza è a mo forza aummentavanu di paghju, trasfurmendu e mo mani assassine in tinaglie d’acciaghju chì riduciavanu in pulvina i cartilagini di a so gola.

Mettia à suffucà da veru, ne era popiu à l’oliu santu. Trimulava chì basta è si sintianu e so cunvulsione sott’à u mo ghjinochju chì pisava quant’è u tribbiu; i so ochji traducianu avà u sbelu u più assulutu, l’angoscia di a morte è di u viotu chì u chjamavanu à cappià u so ultimu fiatu. Vidia ‘ssu sguardu chì mi dumandava di pardunà ma ùn c’era nunda à perdunà ; ùn c’era nisun altra raghjò à sta suffrenza chè a mo scimità è a mo voglia di vede stu visu d’anghjulellu annirisce à pocu à pocu. Era guasi turchinu avà è i so ochji parianu duie stelle pronte à spinghjesi ind’è u silenziu di a notte ; ‘sse duie perule chì vi facianu sunnià è ride ùn hè tantu, quand’ellu era sempre zitellu è ch’ellu venia à aggrundassi affianc’à voi. Paria ancu di chjamavvi. Iè ne sò propiu sicuru, e so ultime parolle, ‘sse ultime chjame addisperate vi cherianu à a riscossa. A so mamma cusi cara ùn era più à u so latu è ne suffria quant’è di u pesu chì u sbrimbava oramai. Un’ ultima scossa u feci trasaltà è Falcina l’abbracciò per l’ultima volta, purtendulu cun ella per un viaghju eternu luntanu da e vostre carrezze. L’aghju guardatu cusì una mez’ora, longu stracquatu chì paria una pupatula di cera. Avia sempre pinsatu ch’ellu ùn avia nunda à fà quì; era un mudellu per noi tutti è a so piazza ùn era micca ind’è una prighjò. L’avia liberatu da e mo mani assassine è spietate per mandallu versu d’altri orizonti, puru per ùn esse quelli bramati da a mamma chè voi site. Ùn vi dumanderaghju micca di perdunà chì ùn c’è nunda à perdunà; d’altronde ùn risentu nisun culpabilità. Ùn risentu nisun emuzione à dilla franca ; i mesi è l’anni in l’infernu carcerale m’anu toltu u minimu sentimentu chì pudia accende ind’è i me ochji un suppulu di pietà. Ma innò, l’aghju assuffucatu sin’à l’ultima stonda è mancu ùn mi ne pentu. Mancu ùn ci pensu. Compiu oramai stu fogliu à l’inchjostru di sangue senza oddiu nè rimorsu, vittima anch’eiu di u sbandonu di stu mondu crudelu è distruttore chì m’hà lasciatu for di strada è privu d’umanità…

mercredi 19 janvier 2011

Sottu à i muraglioni

Una nuvella di
Marceddu Jureczek

à Michael Moorcock


Erani tutti accolti davanti à i porti di a Cità antica, i vechji, i donni è i ziteddi. Era ghjornu di u marcatu. I porti à livanti erani sbalangati. Era a prima volta, dipoi ch’edd’erani mossi l’omini appressu à u so rè da sottumetta paesi è regni luntanu.
Dui anni, facia dui anni aghjà, è ùn era vultatu nimu.

À pocu à pocu, s’imbugnava u celi.

In quà è dà, à u pedi di i muraglioni di a cità, uni pochi di banchi spachjavani i pustimi di i campagnoli, u casgiu pasturecciu custuditu in i muntagni di u vicinatu, u pannu grussulanu è scuru tesu di lana picurina. I ricchezzi è i sbarsi di tempi fà pariani calchì sonniu addupiatu.
Indù erani scatuliti quiddi massi di dulciumi è cibi chì vi mittiani a bocca in suchju à vedali è ad annasalli.
Indù erani missi quiddi stofi magnifichi ghjunti da i cunfini di u mondu, culuriti com’è a gioia, ricamati d’oru è d’arghjentu, lebbii lebbii chì à vestali, vi paria propiu d’essa nudu in cristu.
Indù erani quiddi trambusti di a piazza, i stridi di i donni, i brioni di i rivindaroli, i reti di i ziteddi, i ghjastemi di l’omini, … moltu più in tempu di fiera, tandu sì chì si facia fistaccia duranti trè sittimani da sottu à i muraglioni di a Cità, i più alti è i più beddi di tuttu a Criazioni.

L’imperiu ùn era più l’Imperiu.

S’era appuculitu, arritruitu, agrunchjatu,…

Da ciò ch’edd’era statu prima, ùn firmava più cà a vechja Cità è i so muraglioni trafalati.
La ghjenti andava arriondu, animi persi nantu à a piazza guasgi biota.
Facci neri, boci ammutuliti, passi strascinati. Mancu i più suldaghji ùn aviani voglia à prizzighjà. Quidda piazza vi mittia a muca à u cori.

Un marcanti, da cacciassi a picondria, arrittu annantu à u so carrettu, s’era trappesu à rimirà u luntanu. Hè propiu tandu ch’eddu vissi un nivulu foscu. Tamantu nivulu lampatu à l’assaltu di u celi. L’omu briunò. La ghjenti tutti quanti prisenti in piazza missi à fighjulà ciò ch’edd’insignava di bracciu è di ditu tesu. Ùn era più un nivulu, era una muntagna in anda.

Ma chì sarà, ma chì ùn sarà ? una timpesta mossa da i venti à livanti ? Fà chì sarani bandi d’animali, cavaddi salvatichi, in cerca di prati è di pozzi d’acqua.
Unipochi di bancarrotta è di pilligrini cumpariani sempri pà a fiera è i cirimonii di a cità, ma ùn tali à trè mesi, ùn s’aspittava à nimu…

«Hè vultatu u nosciu Rè, hè vultatu u nosciu Rè !»
Dissini cusì i vechji, quiddi chì tiniani sempri u ricordu di  l’armati splindurenti passati sottu à i porti maiori di i trionfi, tanti anni fà.
«Avarà dumatu populi è nazioni frusteri è si ni cuntorra in casa soia incù tutti i ricchezzi cunquistati !»

I donni missini à piegna. A cuntintezza li facia vena u trimuleddu. I canneddi arraghiti diciani a spiranza. Turrariani ad abbraccià l’amanti, u sposu, u figliolu, u frateddu…
S’alzò tandu un cantu di milli boci, un cantu di gloria è di vittoria, di vita è di paci.
Anc’assà, l’assenza era pà compia è a Cità avia da rinviviscia, rinviviscia.

Cintunari di zocculi minavani a terra. U so frombu vi mittia ombra quant’è u sonu scatinatu.

Una marighjata di cavaddi subaccava i stesi piani. Sopr’à eddi, u nivulu era crisciutu à i numari infiniti. Un nivulu vivu.

Una donna, intuntita, s’era avanzata in a pianura à l’iscontru di i cavalieri. Alzò i bracci è chjamò. Ma era luntana troppu è ùn si sintia ciò ch’edda dicia. Tandu si missi à corra à vita persa da righjugna a piazza è l’accultina da innanzi à i porti.

Tutti t’aviani a dismania è li trigava di sapè. A donna s’avvicinava à corri corri, un’ animala à u ruveddu. Di colpu, si ni firmò susta, com’è stantarata è pò cascò secca, una frezza in trà mezu à i spaddi.


lundi 10 janvier 2011

U sangue era in u sole

Una nuvella di
Guidu Cimino

Rossa hè a luna è rossu serà u sole matuttinu.
Aspettava guattu guattu in l’erba croscia di a guazza.
Duie ore diggià ch’ellu era quì nascostu, senza un fiatu, un muvimentu chì possa tradisce a so presenza.
Sà aspettà. L’hà in u sangue.
Manu à manu si mette à nasighjà un prufume di capelli russicci.
Ghjè ella. A capirossa. Ne hè sicuru.
U so corpu sanu sanu si tuffa in la terra umida, u so core pianta di batte.
Vicinu à ellu dui pedi nudi passanu, alzendu l’ochji vede duie gambe longhe è fine chì u pelizeghjanu senza mancu fà attente à ellu.
Passata ch’ella hè, si pisò, u pugnale alzatu è prontu à mina.
Capirossa si vultò d’un colpu cumu s’ella l’avia vistu daretu à ella prontu à infirzà li u pugnale à mezu à e spalle per taglia li a lisca è crepà li u core è si lampò ugni tesi per scavà li l’ochji è funu prestu dui corpi à buleghju è cincinonu in pianu faccia à faccia, fiatu à fiatu è u pugnale lacera u pettu è l’ugni straccianu u visu è corre u sangue machjendu di rossu a filetta è quand’elli si cappionu unu era mortu è l’ochji aperti fighjulava senza vede lu u sole rossu.
U sangue era in u sole.
Capirossa si volta nant’u spinu è ripiglia fiatu.
A luce rossa di u sole face ancu più rossu u culore di a so chjoma.
Capirossa s’addinochja è si pesa è si mette à marchjà.
Nanzu à l’azzuffu sapia duv’ella andava.


U vechju posa accant’à a porta, nantu à un bancu cupertu di teghje grisgie.
Fideghja luntanu quallà, daretu à i monti, daretu à u mare, più luntanu c’a vista pò andà.
L’hà intesa vene perchè Capirossa hà vistu a so arechja movesi cum’è quella d’un cane. Aspetta ch’ella parli. U so visu hè vechju, sulcatu da centu riviglie chì dicenu a so età cum’è i chjerchji di l’alburu. Un vechju castagnu, arradicatu quì, vicinu à a so casa chì hè stata a casa d’u so babu è di nanzu a casa di u babu di u so babu. Duie dite nudose cum’è vechje branche tenenu una sigaretta chì fumicheghja è chì ingiallisce appena di più a pelle pergaminata. Quatru peli di barba c’ùn anu più abbastanza carne in stu visu dissuchjatu per pudè cresce è dui ochji negri, senza ciglie, chì a fideghjanu è li dicenu chì st’omu aspetta a morte cume s’aspetta a notte chì s’avvicina, per pudè si ripusà una cria dopu à una ghjurnata di travagliu accanitu per isse teppe muntagnole.
« Luisa ! Porta una buttiglia di vinu è dui vichjeri ! »
À Capirossa li stupisce assai issa voce forte è chjara surtendu d’issa bocca sdenticata è chì palesa a vulintà forte d’esse intesu è ascultatu.
L’omu a si vole fà valè puru s’ellu hè debule in lu so corpu è ùn hè mancu appena disturbatu di vede issa bella capirossa tutta sanguinosa è meza spugliata chì u fideghja senza parlà.
“T’hà lasciatu passà ?... A sò perchè sì quì è ti cunnoscu à tè… sì figliola di…”
U pugnale li tagliò a canella è a sigaretta cascò in pianu
“Ùn si degnu di prununcià u nome di mama”
“Eccu u vinu” disse Luisa.
“Pensu c’ùn hà più sete”
Misse à mughjà Luisa cum’una cagna ferita è Capirossa si n’andò. Ùn era ancu finita a so cerca.

À seguità (à chì vole)


jeudi 6 janvier 2011

Animali

Una nuvella di
Gilles Zerlini

Indè a mo famidda, emu sempri avutu l’animali. In i tempi di u mo babbu t’aviamu una decina di ghjaddini è ancu un menatu chì vinia d’Indoscina, briunaia tutta a ghjurnata « i Vietconghi, i Vietconghi ». Ma dopu quandu a mo mamma si hè ritruvata vèduva, u menatu si n’hè scappatu da a so capia in celu è qualchi ghjornu dopu t’emu manghjatu tutti i ghjaddini, u ghjaddu è i piuledda, t’emu fattu una puloppò di quiddi.

À  st’epica t’emu adduttatu un ghjattucciu,  una simana  dopu à l’intarramentu. À l’iniziu u chjamaiamu « misgiu, misgiu » com’è  tutti i picculi ghjatti, po Misgiu hé divintatu  u so nomu. Ma a mo mamma, à forza di chjamallu Misgiu hè passata pianu pianu à Michè. Michè  era u nomu di u mo puvaru babbu,  li facia piaceri à mammà, l’accunsulava iss’animali.

Ma l’altru ghjornu, una duminica, u Michè hè rigiratu in casa cù una gattiva firita à u spinu. Semu andati à u vitirinariu   ch’hà dittu « Madame Ferratch’ » (iddu dici sempri cusi Ferratch’, à menu iddu faci u sforzu da prununcià à a corsa) « Votre chaton est mal en point, il va falloir pratiquer une euthanasie ». Adèle, si chjama cussì  a mo mamma, ùn capia micca ciò ch’iddu era un « état nazi » ma pinsava bè chì ùn era micca una cosa simpàtica. Dunqua semu riturnati in casa cù Michè in un sachettu di plasticcu Casino, i sachetti com’è si faciani nanzi, i chjuchi, a mo mamma piinghjiva ; ancu più chè pà u so maritu.  Dopu emu missu u saccu dentru una scatula di scarpi Adidas è l’emu intarratu sottu à una fica di l’ortu, cù appena d’acqua biniditta di Lourdes chì puzzava un pocu.

A sirata si hè passata à u telefonu, Adèle hà chjamatu à tutti i so « copini »  è parenti, sin’à ondici ori cù à televisiò accesa cù u sonu à fondu. Ghjeu appena stancu, so andatu à chjinammi senza manghjà. Ma u sonnu ùn vinia micca, eru pinsarosu da a morti di u ghjattinu, mi turnava sempri in a menti a frasa « le petit chat est mort » com’è dicia a povera Agnès. D’appressu à mè era u ghjacaru di a vicina chì l’avia tumbatu. Madama Muller t’hà unu spezia di ghjàcaru gattivu, robba di berger Belge ma chì a so mamma era una caniscia giadda mi pari, infini hè gattivu. Allora ghjeu tutta à notti aghju riflittutu comu fà pà tumbà st’animalacciu. È sfuglittendu un libru di culu m’hè vinuta un’ idea. T’aviu da fà un unguentu cù a vaselina è appinuccia d’arzènicu, cussì t’avariu da arranghjà l’affari. 

U lindumani matina mi so impustatu di fronti à u purtonu di madama Muller. L’aspittava cù una sigaretta in beccu ch’e fumavu cù a mani manca. Facia appena attinzione parchì t’avia l’unguentu in punta à i diti di l’altra mani. Quandu hè surtita versu nov’ori pà fà fà i so bisogni à u so « chienchien à sa mèmère » mi so aviccinatu, è, mentri chì u ghjacaru si facia una bedda merda cù l’anchi stretti, u musu tesu è l’ochji mirlinu à l’urizonti,  l’accarizzeti u fronti è l’arechji dicendu « oui c’est bien, il est gentil le chien ». Idda surridia. U ghjacaru rugnulava ; sicuru ch’ùn aghju micca tuccatu a mani di Madama Muller, ùn so micca tontu, ghjeu.

Dopu aghju lampatu a mo sigaretta in tarra, so intrutu in furia in casa, mi so lavatu i mani cù pricuzioni cù una brossa è taddatu l’unghji curti curti. Po’ so  cuddatu in a mo camara à u pianu è aghju fighjulatu da u mo balconu i muvimenti di a vicina. So statu tutta a matinata cussì à fighjulà u carrughju è a pruprietà d’in faccia. M’aspittava à vedala sorta cù u so ghjacaracciu in una cuperta pà andà à u vitirinariu.

Versu quattru ori, hè surtita dinò, ma pà fà cacà à l’altru, in fattu cacani tutta a ghjurnata ‘ssi berger  Belge,  ed era sempri viva sta purcaria. Aghju pinsatu chì u mo toscu era troppu vechju, passatu. Piccatu, sarà pà a prossima volta, ch’e mi so dittu, cù un’ antra manera. Ma quandu so ricuddatu versu un’ ora di mani in a mo stanza, dopu à a fini da a seria televisata, c’era sempri u lumu dentru à a sala di a vicina, idda si chjina sempri à a stessa ora, aghju pinsatu chì u ghjacaru ùn avia micca pussutu spinghja u lumu. Puttana gobba !

mardi 4 janvier 2011

A ghjatta nera

Una nuvella di
Marceddu Jureczek


à Howard Phillips Lovecraft


S’allisciava una grossa ghjatta nera nantu à a masgera di a stretta chì a si tracciava voltu a calata, da sottu à u tigliolu anticu. In u quatru strettu di u carrughju si vidiani aghjà l’asti di i barchi à u mireghju. Di quandu in quandu, un vintisgiolu binidettu i facia ciambuttà.
A ghjatta nera, grassa è tonda, battia a coda, un colpu à dritta, un colpu à manca, è po un antru colpu, senza troppu fretta. I marinari chì mutavani passu accortu ad edda ùn li davani mancu stampa pinseri.
Uni pochi di vichjaconi vizzi è gobbi pusavani, à quidd’altru capu di a piazza, ochji à soli, chì l’arburi erani pocu. Li usciaiani u tupezzu i speri infiarati. Anc’assà, c’era quiddu vintisgiolu… nimu avaria pensu à tuccà è disturbà a ghjatta. Era u so locu prasceltu à a ghjatta nera. A sapiani i pratichi di a piazza. Parchì in quidda cità, l’omini à i ghjatti, li purtavani altu rispettu.
À dilla franca, di ghjatti, l’omini di quì n’aviani u stermu…

In quidda cità, prima ch’eddi fussini rispittati l’animali, un vechju bancalari è a moglia a si campavani à tribulà è à tumbà i ghjatti di u vicinatu. Com’edd’era ch’eddi udiaiani i ghjatti, mancu la sapia dì nimu. Era cusì. D’altrondi a numata, l’aviani in u circondu. È nimu ardia à intargalli sopra à u fattu. Erani tremindù vizzi com’è dui fichi passi ma sempri in sesta è ribraduti è i so ochji, chjuchi ed incatagnati, sbarsavani d’invidia è di gattivezza ogni volta ch’eddi scuntravani un ziteddu, una ghjuvanetta o un ghjuvanuttonu. Vi puniani quiddi uchjacci addossu è paria ch’eddi vi livessini u pocu di u fiatu…

In quiddu portu, la ghjenti tinia pocu sintimenti pà l’animali. Masimu pà i ghjatti. Certi cumari contani chì tempu abbughjatu, i ghjatti, passu passu, vani à ritruvà i strei è i surpadori chì avvignani a notti in cerca d’anima è di sangui.
Sò missaghjeri di a morti è i so misgiuleri, ammazzulà ammazuleghjani. Ogni tantu si ni sbattia una di capu contru à una muraglia o ancu megliu, à tempu nati s’annigavani sterpi intrevi.
Inveci, u vechju bancalari è a moglia, à senta certi maunati chì vi tarrulavani u cori, diviani avè sparmintatu altri mezi da falli soffra.
U vechju è a vechja stavani in una casetta suligna meza cà sfraiata, piattata da un mazzulu di lecci antichi, in u fondu di un curtili insalvatichitu. Di nimu si primuravani è nimu li dava capu.
Un ghjornu, in cità, capuletini da calchì paesi luntani, i carrioli culuriti è musginati di un circu. Banchi è tendi, in piazza di u tigliolu, i missini in tondu ad un palcu maiori chì annantu ci baddavani, sunavani è faciani i so maganzi.
À l’abrucata, ghjunti da i paciali à vicinu à a cità, da i carrughji scuri di u portu, u populu facia l’accultina da veda u spittaculu. À buleghju à strolaghi è musicanti, cù addossu i stofi ricamati è lebbii di l’urienti, c’era un ziteddu. Spitturicciatu, moru, beddu, missu in culippipulì nantu à i tappetti accamattamassati fatti à figuri pinzuti è tondi,  à sonu di zifuleddu, facia baddà una banda di ghjatti, grossi è chjuchi, neri, rossi, bianchi è trizinati, pilacciuti è tusi. À i primi noti di u fatatu strumentu, saltavani i ghjatti, à quandu annantu à i zampi di davanti, à quandu nantu à i zampi di daretu. La ghjenti si ni firmava à bocca aparta. Faciani u chjerchju i ghjatti, faciani a piramida, una nantu à u spinu di quidd’altra. I so miauleri paria ch’eddi arrispundissini bè bè in versu à l’intinzioni di u ziteddu, sempri ad ubbidiscia, sempri accarizzanti. U publicu, mancu à dilla, era stupitu. Comu, ‘ssi ghjattacci chì ùn ci hè manera di dumalli, torrani cumandativi chì basta à l’ascoltu di quiddu ziteddu ? Ci sarà propiu calchì fisica è certi aghjustavani, insuspittiti, calchì magia maladetta… Comu usava eddu à falla à a fini di u so spittaculu, in un silenziu fondu, com’è in u tempiu di calchì impiu, s’arritiravani daretu à un tindonu di viddutu carminu u ziteddu è i cumpagni.
Una di quiddi seri, anch’eddi, erani ghjunti, i dui vechji, curiosi di veda u miraculu di i ghjatti.

Una mani, pronti ad abrattà a strada, la ghjenti di circu circò u ziteddu. Nè in carriola chì c’erani i ghjatti stesi nantu à cuscini di seta, nè in piazza di u tigliolu, nè nantu à a calata, via ùn s’infattava in docu. Scumparitu era, ma ùn pudia mova u circu senza u ziteddu.
Arruchjavani sbarandati, i carrughji, i stretti è i curtili, omini è donni in unu rifrustu di tissuti bracanati. In docu. Si fecini entra in i palazzi, i casi è i cantini. In darru. Addispirati erani. I marinari, a cità tutta quanta, erani afflitti.
À l’abrucata, quandu chì i carrioli di u circu si missini in anda, s’intesu un fracassu di l’altru mondu. Paria chì tutti i ghjatti di a criazioni si fussini cuncolti à battaglioni in inghjiru à a casa scantata di i dui vechji, in fondu di u curtili sminticatu. U stritu di u zifuleddu strisciulava a notti…
A mani matina, in cità, in portu, ùn firmava mancu più una ghjatta. Chì sarà, chì ùn sarà ? A paura s’era impusissata ogni cori. Certi diciani chì i dui vechji c’erani pà un pedi di capra ind’è quissu u misteru. È u ziteddu ? capaci à fà spariscia un ziteddu erani capaci quiddi, a si dubbitavani tutti, crudi pà l’animali, crudi pà i cristiani…
Ùn andeti nimu in u curtili bughju, ùn era frusteri u ziteddu ? ch’eddi ci andessini i soi, la ghjenti di u circu.
S’addurminteti a cità di un sognu grevu è culpevuli.
À l’albighjà, o i miraculi, erani turrati i ghjatti, neci di nudda, à godasi u soli nantu à i muri, i tetti, i piazzi è i piazzetti ; grossi è chjuchi, neri, rossi, bianchi è trizinati, pilacciuti è tusi, à l’usu di sempri. Pariani techji è di a cuntintezza, battimavani, alliscendusi i barbasgi. Era turratu anch’eddu u ziteddu è avia righjuntu una carriola, a sola ferma à stà in cità, com’è pà aspittà… cunturrava in i so lochi.

Da u curtili, più nimu era sciutu. S’era insalvatichitu peghju di mai ; a tiria è i tanchi faciani da patronu. Daretu à i vetri di a casa, lumu, ùn si ni sciglia più. À capu è una misata, uni pochi di marinari, i più ribraduti, franchetini u cataru. A porta era chjusa. Una catapussata, una spaddata è un’ antra, sfrumbuletini a porta. Indrentu à a casa, dui massi d’ossa, puliti, chì lucicavani.

In cità, annantu à a calata, in piazza, si ni parleti mori di quidda scuparta, di u circu, di u ziteddu moru, di i ghjatti.

Aghjimà, in ‘ssa cità, à i ghjatti, l’omini li purtarani altu rispettu.
À dilla franca, di ghjatti, l’omini di quì n’avarani u stermu.